List Apostolski Vicesimus Quintus Annus

V. PRZYSZŁOŚĆ ODNOWY

14. Konstytucja Sacrosanctum Concilium jednomyślnie wyraziła przekonanie kolegium biskupów, zgromadzonych wokół Następcy Piotra i wspieranych przez Ducha prawdy, którego przyrzekł Pan Jezus (por. J 15,26). Dokument ten nadal jest dla Kościoła oparciem na drogach odnowy i świętości, przyczyniając się do wzrostu autentycznego życia liturgicznego.

Zasady w nim zawarte mają także na celu nadanie takiego kierunku przyszłości Liturgii, aby reforma liturgiczna była coraz lepiej rozumiana i wprowadzana w życie. „I dlatego trzeba nadal dbać o nowe, pogłębione wychowanie, aby odkryć całe bogactwo, które zawiera w sobie nowa Liturgia”.⁶³

Liturgia Kościoła jest czymś znacznie większym aniżeli reforma liturgiczna. Dziś nie jesteśmy w takiej samej sytuacji, w jakiej byliśmy w roku 1963: nowe pokolenie kapłanów i wiernych, którzy nie znali ksiąg liturgicznych sprzed reformy, dziś w sposób odpowiedzialny działa w Kościele i w społeczeństwie. Nie można więc wciąż mówić o zmianie tak, jak mówiło się w czasie publikacji dokumentu, ale o coraz bardziej wnikliwym zgłębianiu Liturgii Kościoła sprawowanej według aktualnych ksiąg i przeżywanej przede wszystkim jako fakt porządku duchowego.

A. Formacja biblijna i liturgiczna

15. Najpilniejszym zadaniem jest formacja biblijna i liturgiczna ludu Bożego, pasterzy i wiernych. Już w Konstytucji zostało podkreślone, że „osiągnięcia tych rezultatów (uczestnictwa pełnego i czynnego całego ludu) nie można się spodziewać, jeżeli najpierw sami duszpasterze nie będą przeniknięci duchem i mocą Liturgii i nie staną się jej nauczycielami”.⁶⁴ To szeroko zakrojone dzieło powinno rozpoczynać się w Seminariach i w domach formacyjnych⁶⁵ i być kontynuowane przez całe życie kapłańskie.⁶⁶ Taka sama formacja, dostosowana do ich stanu, jest niezbędna także dla ludzi świeckich,⁶⁷ tym bardziej, że w wielu krajach są oni dziś powołani do podejmowania w coraz większym stopniu odpowiedzialności za wspólnotę.

B. Dostosowania

16. Innym ważnym zadaniem na przyszłość jest dostosowanie Liturgii do różnych kultur. Konstytucja podaje zasadę, wskazując, w jaki sposób mają postępować w tym względzie Konferencje Biskupów.⁶⁸ Zastosowanie języków narodowych nastąpiło bardzo szybko, nawet jeżeli niekiedy było to trudne w realizacji. Potem nastąpiło dostosowanie obrzędów, co stanowiło sprawę o wiele delikatniejszą, lecz równie konieczną. Pozostaje do wykonania duży wysiłek dalszego zakorzenienia Liturgii w niektórych kulturach, przy jednoczesnym przyjęciu od nich tych elementów, które można pogodzić z prawdziwym i autentycznym duchem Liturgii, z poszanowaniem zasadniczej jedności Obrządku rzymskiego, znajdującej wyraz w księgach liturgicznych.⁶⁹ Dostosowanie powinno uwzględniać fakt, że w Liturgii, a zwłaszcza w Liturgii sakramentów, jest część, która nie może ulec zmianom, ponieważ pochodzi z ustanowienia Bożego, a której Kościół jest stróżem, oraz części, które mogą ulegać ewentualnym zmianom i które Kościół może, a czasami nawet ma obowiązek dostosować do kultur ludów zewangelizowanych w ostatnich czasach.⁷⁰ Sprawa ta nie jest problemem nowym w Kościele: różnorodność liturgiczna może być źródłem ubogacenia, w innych zaś przypadkach przyczyną napięć, nieporozumień, a nawet schizm. Na tym polu zasada, że różnorodność nie powinna szkodzić jedności, jest oczywista. Jedność nie może się wyrażać inaczej, aniżeli w wierności wspólnej wierze, sakramentalnym znakom, które Kościół otrzymał od Chrystusa, oraz hierarchicznej wspólnocie. Dostosowanie do kultur wymaga także nawrócenia serc, a jeśli to konieczne, także zerwania ze zwyczajami niezgodnymi z katolicką wiarą. Konieczne jest poważne przygotowanie teologiczne, historyczne i kulturowe oraz zdrowy sąd, aby rozpoznać, co jest konieczne, co pożyteczne, co zbędne lub wręcz niebezpieczne dla naszej wiary. „Zadowalający rozwój na tym polu może być tylko wynikiem stopniowego dojrzewania w wierze, która połączy w sobie duchowy osąd, teologiczną jasność i zmysł powszechności Kościoła w szeroko pojętej konkretyzacji”.⁷¹