Co to jest znak święty?

Czy jednak (nasuwa nam się nieodparte pytanie) Bóg jest rzeczywiście obecny w znaku, czy tylko my pod jego wpływem zaczynamy tę obecność wyraźniej dostrzegać i lepiej rozumieć, lub też jakoś ją odczuwać? Obecność Boga w świecie oraz w nas samych jest oczywiście dla nas tajemnicą. Jest ona na pewno wieloraka, tak jak wielorakie jest działanie Boże,gdyż obecność ta nie dokonuje się inaczej, jak tylko w działaniu i przez działanie. Bóg wzywa nas do współdziałania z Nim i każdy znak jest w jakimś sensie takim wezwaniem Bożym do nas skierowanym. W tym sensie znak jest nam zawsze jakoś dany, a więc jest wyrazem działania Bożego.

Bóg działa zarówno w świecie przyrody, jak i w świecie tworzonym przez człowieka, ale jedno i drugie działanie - jest to zresztą to samo działanie Boże - może mieć i ma swoje odniesienie do człowieka. Nie ma to więc większego znaczenia, czy Bóg daje nam znaki naturalne, czy te, które dla nas stawiają ludzie, jeżeli tylko odnaleźć potrafimy Jego obecność i próbujemy rozumieć Jego wezwanie. Guardini w swojej książce „Znaki święte” pomaga nam dostrzegać jedne i drugie nie czyniąc między nimi wyraźnej różnicy. Znakiem jest dla niego zarówno sam człowiek, jego ręka, jego postawa, jego zachowanie się, jak i rzeczy przez Boga stworzone (ogień, światło, przestrzeń, czas), lub wytworzone przez człowieka, ażeby mu służyły (stopnie, furta, płótna), lub ażeby były znakiem (woda święcona, kadzidło, patena, ołtarz). Znakiem są wreszcie słowa święte (błogosławieństwo).

Co więc sprawia, że przedmiot, człowiek, słowo, symbol staje się dla nas znakiem? Może postawmy od razu to pytanie nieco inaczej, tak jak ono interesuje nas praktycznie: co może być dla nas znakiem i jak go rozpoznajemy? Można najogólniej odpowiedzieć, że znakiem może być dla nas każdy przedmiot, człowiek lub słowo, w którym odnajdujemy światło Boże, które nas napromieni obecnością Boga. Może to być rzecz wielka lub mała, zwyczajna lub niezwykła, byle tylko zatrzymała nas w jakiś sposób na drodze i stała się dla nas odpowiedzią na pytanie, z którym chodziliśmy może od lat. Może to być zarówno wspaniałe dzieło Boże, jak i nieudolny wytwór człowieka, lub też przeciwnie - może to być wspaniałe dzieło ludzkie, dzieło sztuki lub osiągnięcie techniki, którym człowiek wydaje się poprawiać i. zawstydzać Stwórcę, albo niezwykle kształty skał, wyglądające tak, jakby Stwórca usiłował nieudolnie naśladować ludzkiego architekta. Zawsze jednak jest to rzecz, która stanowi jakiś klucz do rozwiązania jednego choćby problemu ludzkiego losu. Nie jest to samo rozwiązanie, lecz tylko wskazanie kierunku; rozwiązania musimy szukać sami, a jeśli je znajdujemy, to zawsze dzięki temu, że znak ów stał się równocześnie okazją naszego spotkania z Bogiem.

Szukamy jednak odpowiedzi na zasadnicze pytanie: dlaczego ta rzecz, przedmiot, człowiek, słowo, symbol staje się dla nas znakiem? Dlaczego jest on znakiem dla nas dziś, a nie był nim wczoraj lub przed rokiem, choć może spotykaliśmy się z nim na co dzień? Dlaczego jest on znakiem dla nas, a nie jest nim dla wielu innych ludzi? Odpowiedź może być tylko jedna, wynikająca zresztą z samej natury znaku świętego, który przecież jest znakiem obecności Boga, powiedzmy jaśniej, jest obecnością Boga, jest Jego działaniem, jest łaską. Znak jest znakiem dla nas, jest więc łaską daną nam przez Boga.

Łaska jednak wymaga naszego współdziałania. Można otrzymać znak-łaskę i nie dostrzec go i nie współdziałać z nią. Trzeba więc, byśmy byli uwrażliwieni na znaki Boże, byśmy uczyli się je odczytywać, a najpierw je dostrzegać, byśmy byli otwarci na łaskę. Spotykamy się z nimi w liturgii, próbujemy je tam dostrzegać i rozumieć, ale mamy szanse spotykać się z nimi w świecie, w życiu i pracy każdego dnia. Nie powinniśmy marnować żadnej z tych szans...