Ceremoniarz w historii i we współczesnych dokumentach Kościoła

W odpowiednim momencie ceremoniarz daje znak różnym posługującym do wykonania przez nich czynności (chórowi, by odpowiedział; celebransowi i ministrom, by zbliżyli się do ołtarza albo odeszli do swoich siedzeń; diakonowi, by wziął ewangeliarz, by zdjął biret przed procesją z ewangeliarzem, by ucałował rękę biskupa po przeczytaniu przez tegoż ewangelii; akolitom, by zanieśli ampułki na ołtarz; w czasie liturgii papieskiej - biskupowi zakrystianowi, by udał się do kredencji. Wzywa też celebransa, by usiadł albo wstał). Ceremoniarze chóru czuwają nad utrzymaniem jedności w chórze.

Wielokrotnie ceremoniarz prowadzi (czy też: przeprowadza) różnych posługujących z miejsca na miejsce (np. celebransa i ministrów; kaznodzieję do ucałowania ręki biskupa; diakona do ambony; subdiakona przed i po odśpiewaniu epistoły; subdiakona, archidiakona, audytora roty przy przekazaniu znaku pokoju; posługujących przy obmyciu rąk papieża, przy ablucji; przygotowujących ołtarz; turyferarza i ministrantów ze świecami z i do zakrystii; turyferarza i akolitów do miejsca czytania ewangelii i z powrotem). Często towarzyszy turyferarzowi, idąc zawsze po jego prawej stronie. Przy okadzeniu ewangeliarza podaje kadzielnicę diakonowi i odbiera ją od niego. Przy nałożeniu kadzidła podaje i odbiera od diakona łódkę. Ceremoniarz może okadzić Najświętszy Sakrament w czasie podniesienia, nałożywszy wcześniej kadzidła.

Ceremoniarz podaje posługującym lub też odbiera od nich księgi liturgiczne (bierze epistolarz z kredencji i podaje subdiakonowi; po odśpiewaniu epistoły odbiera go od subdiakona. Podobnie podaje ewangeliarz diakonowi, a odebrawszy go później od subdiakona zanosi na kredencję. Podaje ministrantowi kanon do trzymania albo sam go zbliża do biskupa. Podając mszał archidiakonowi, odbiera od niego kanon). Zadaniem ceremoniarza jest również pokazywanie w mszale modlitw celebransowi. Jeśli trzeba, przewraca karty mszału czy ewangeliarza.

Ceremoniarz zajmuje się nakryciami głowy (odbiera od diakona i podaje mu birety diakona i celebransa, ilekroć muszą je zdjąć czy założyć; przed prefacją zdejmuje piuskę biskupowi; zakłada mu ją po Komunii świętej). Pomaga także w innych czynnościach: wraz z innymi przygotowuje wszystko do obmycia rąk papieża, sam podchodząc z tacką na pierścień i rękawiczki; przy kredencji podaje bursę diakonowi, podaje mu patenę, uprzednio ją odsłoniwszy; odbiera od subdiakona welon na kielich i podaje mu go; przenosi wypuryfikowaną puszkę na kredencję; okrywa kielich palką; próbuje wina przed nalaniem go do kielicha przez kapłana; podkłada biskupowi poduszkę do uklęknięcia.

Mimo iż ceremoniarz w wielu momentach musi interweniować, swoją posługę spełnia dyskretnie, nie przesłaniając sobą obrzędów, gdy przyjdzie mu znaleźć się w centrum akcji liturgicznej. Kiedy w czasie śpiewania epistoły przyjdzie mu stanąć po lewej stronie subdiakona, a przy ewangelii po prawej stronie diakona, stoi zawsze nieco z tyłu. Prowadząc wielu posługujących idzie na ich czele, lecz kiedy dojdą na przewidziane miejsce, ustępuje im, by mogli swobodnie przejść.

Zaczerpnięta z wydanego przed Soborem Watykańskim II słownika definicja: "caeremoniarius - mistrz ceremonii, duchowny, który czuwa nad godnym i właściwym spełnianiem uroczystych czynności liturgicznych", jednoznacznie rozstrzyga sprawę osoby, która ma tę funkcję pełnić. W liturgii papieskiej i biskupiej funkcja ceremoniarza należała wyłącznie do duchownych wyższych święceń. W parafiach można było ją powierzyć duchownym niższych święceń (klerykom), a także świeckim mężczyznom.

Nie należało do zadań ceremoniarza zajmowanie się zgromadzonymi ludźmi, ale wyłącznie dbałość o poprawność obrzędów.