Ceremoniarz w historii i we współczesnych dokumentach Kościoła

"W czasie celebracji niech pełni posługę z możliwie największą dyskrecją; niech nie mówi rzeczy zbytecznych; niech nie zajmuje miejsca diakonów i asystujących przy boku celebransa; wreszcie wszystko niech wykonuje z pobożnością, cierpliwością, gorliwością". Przede wszystkim ceremoniarz nie powinien zapominać, że sam jest członkiem zgromadzenia i modli się wraz z nim. Roztropność, powściągliwość i prostota to cechy podstawowe przy wykonywaniu tej funkcji. Jego interwencje nie powinny być zbyt częste, ani bardzo rzucające się w oczy. Powinien unikać ciągłego wpływu na zgromadzenie, mając świadomość granic pełnionej przez siebie funkcji. Niektóre wskazówki, o ile będą słyszalne i zrozumiałe, może wypowiadać ze swojego miejsca; czasem wystarczy dyskretna interwencja przez odpowiedni gest, a nawet tylko spojrzenie.

Nic nie stoi na przeszkodzie, żeby w razie potrzeby (szczególnie w celebracjach bardziej bogatych w obrzędy, jak np. Triduum Paschalne) funkcję ceremoniarza przyznać kilku osobom, by zadanie "koordynacji czynności" łatwiej im było spełniać. Każdy z takich pomocników ceremoniarza byłby odpowiedzialny za jeden z zespołów usługujących w liturgii, szczególnie za przeprowadzenie próby ceremonii na etapie jej przygotowania; lub też za jakąś część liturgii (obrzęd lub zespół obrzędów, np. Modlitwę powszechną, procesję z darami, czytania czy śpiewy), pomagając w ten sposób w sprawnym pokierowaniu celebracją.

W wypełnianiu zadania przygotowania liturgii i kierowania jej przebiegiem ceremoniarz "przestrzega obowiązujących przepisów prawnych, dotyczących świętych obrzędów, z zachowaniem prawdziwego ich ducha, a ponadto zgodnych z prawem tradycji Kościoła lokalnego, które służą pożytkowi duszpasterskiemu".

Kościół wypełnia zadanie uświęcania w szczególny sposób przez świętą liturgię, w której sprawowany jest cały publiczny kult Boży. "Tego rodzaju kult dokonuje się wtedy, gdy jest sprawowany w imieniu Kościoła przez osoby prawnie do tego wyznaczone i z zastosowaniem aktów zatwierdzonych przez władzę kościelną". Służąc liturgii ceremoniarz musi więc zachować jedność z biskupem oraz wiedzieć, kto co może w liturgii wykonywać. Spełnia to wszystko, jeśli w swojej posłudze nie wykracza przeciw przepisom liturgicznym. "Wierni mają prawo do prawdziwej liturgii, czyli do takiej, jakiej chciał i jaką ustanowił Kościół". Bezprawne posługiwanie w liturgii godzi w Kościół, pozbawiając go najskuteczniejszego narzędzia uświęcania, a tym samym niweczy ostateczny cel działań ceremoniarza - budowanie Ciała Chrystusowego.

Ceremoniarz powinien znać nie tylko normy ogólnokościelne, ale również te, które wydaje biskup diecezji. Jako ten, któremu zależy na dobru Kościoła, ma ich przestrzegać w celebracjach, które przygotowuje i którymi kieruje, oraz uczyć tych norm innych.

Pełniąc swoją posługę w zgromadzeniu liturgicznym, ceremoniarz powinien być ubrany w albę (może być też ubrany w strój chóralny). Jeśli jest diakonem, może wkładać dalmatykę, ale tego rozwiązania nie należy polecać, bo diakon nie pełni wówczas swojego urzędu związanego ze święceniami. Diakon i kapłan będący ceremoniarzami mogę ubierać stułę tylko podczas rozdzielania Komunii lub pełnienia posługi przy tabernakulum. Ceremoniarzem nie powinien być koncelebrans.

Pomocą dla ceremoniarza w przygotowaniu i pokierowaniu celebracją będą w pierwszym rzędzie księgi liturgiczne, ukazujące kształt poszczególnych celebracji, wraz z wprowadzeniami do nich, gdzie znaleźć można normy dotyczące sprawowania czynności świętych w tych celebracjach. Może także korzystać z komentarzy do tych ksiąg. Szczególnie pomocne mu będą ceremoniały: zawierają one wszystko to, co każdy z posługujących różnego stopnia powinien w danej celebracji czynić i adresowane są między innymi właśnie do ceremoniarzy. Ułatwią one ceremoniarzowi przeprowadzenie próby ceremonii oraz kierowanie zespołem służby liturgicznej w trakcie celebracji; pomogą też w ustrzeżeniu się od błędów.

Podstawowym ceremoniałem jest dziś Ceremoniale episcoporum (Ceremoniał biskupi) z 1984 roku. Księga ta "została napisana po to, żeby biskup i inni posługujący, a zwłaszcza mistrzowie ceremonii, mogli w niej znaleźć to, co jest potrzebne, aby liturgiczne celebracje, którym przewodniczy biskup, postrzegane były nie jako wyłącznie zespół ceremonii, ale - według ducha Soboru Watykańskiego II - jako szczególna manifestacja Kościoła partykularnego". Opisana jest w nim wzorcowa forma celebracji liturgicznych z udziałem biskupa, a te z kolei mają być wzorem dla wszystkich innych celebracji.