Stacja w Bazylice Świętego Krzyża Jerozolimskiego

Opis stacji

Bazylika Świętego Krzyża Jerozolimskiego (Basilica di Santa Croce in Gerusalemme) to rzymska brama prowadząca na Kalwarię. To tutaj tysiąc siedemset lat temu cesarzowa wdowa Helena umieściła ziemię, którą zabrała z Ziemi Świętej, i złożyła relikwie Krzyża Prawdziwego.

Mury bazyliki pochodzą z ostatniego stulecia pogańskiego Rzymu, wtedy to wzniesiono w tym miejscu pałac cesarski dla władców z dynastii Sewerów. Ta wspaniała budowla stała się rezydencją Heleny, kiedy przeniosła się do Rzymu, gdy jej syn zdobył miasto. Pod apsydą znajdują się komnata i kaplica św. Heleny z pozostałościami wspaniałych dekoracji mozaikowych wykonanych na polecenie cesarza Walentyniana w piątym wieku. Mimo że krypta poddana została przez Francesca Zucchiego w 1593 roku daleko idącej restauracji, jej połyskujące złote ściany nadal olśniewają swoim blaskiem. U wejścia do kaplicy rzuca się w oczy marmurowy posąg Heleny, będący zaskakującym melanżem pogańskiego posągu przedstawiającego Junonę, do którego dodano głowę, ramiona i krzyż, by przemienić rzymską boginię w chrześcijańską świętą.

Sam kościoł wybudowano w miejscu, gdzie znajdowało się ogromne pałacowe atrium, a potężne granitowe kolumny podkreślają wspaniałość budowli. Papież Lucjusz II przebudował świątynię w dwunastym wieku, dodając dzwonnicę, krużganki i posadzkę w stylu Cosmatich. Podczas kolejnej restauracji w 1492 roku w łuku triumfalnym bazyliki odkryto zagłębienie w murze, a w nim szkatułkę z relikwiami Męki Pańskiej, bez wątpienia ukrytą w tym miejscu z powodu bezustannego plądrowania świątyń w średniowieczu. To odkrycie zainicjowało kolejne przedsięwzięcie mające na celu upiększenie świątyni. Badacze wciąż spierają się o to, czy to Melozzo da Forli, czy może Antoniazzo Romano otrzymał zlecenie na ozdobienie apsydy freskiem o intensywnej kolorystyce przedstawiającym legendę o odnalezieniu relikwii Krzyża Prawdziwego. Niezależnie od tego, która wersja jest prawdziwa, podziwiać możemy wspaniałe połączenie barw średniowiecza z renesansową narracją.

Kaplica relikwii została wybudowana w latach 1929–1931 i przypomina wystrojem pierwotną kaplicę Heleny. Kroczymy po stopniach w kierunku miejsca przechowywania relikwii, mijając stacje Drogi Krzyżowej. Po każdych trzech stopniach zatrzymujemy się na niewielkim podeście, co ma nam przypominać trzykrotny upadek Chrystusa pod krzyżem w czasie drogi na Golgotę. W wyłożonej marmurem kaplicy jest o kilka stopni chłodniej niż w samej świątyni i ma się wrażenie, jakbyśmy byli w kamiennym grobie. W głębi kaplicy, w przeszklonej gablocie, znajdują się – jak mówi tradycja – pamiątki zachowane z Męki Chrystusa: fragment krzyża, gwóźdź, dwa ciernie z korony cierniowej, kamienie ze słupa, przy którym biczowano Jezusa, i tabliczka z krzyża Zbawiciela z napisem: „Jezus z Nazaretu, Król Żydów”, sporządzonym niezgrabnie w trzech językach, a także kość pochodząca podobno z palca wskazującego niewiernego Tomasza Apostoła. Dowodem na to, że relikwie Męki Pańskiej mają moc budzenia świętości, jest grób znajdujący się przed wejściem do kaplicy. Spoczywa w nim Antonietta Meo (1930–1937), dziewczynka chora na raka, która ofiarowała swoje cierpienie Panu, pisząc w ostatnich dniach życia mnóstwo listów do Jezusa. Obecnie trwa jej proces beatyfikacyjny.

Krzykliwa barokowa fasada bazyliki przeczy jej dostojności. Jej wykonanie zlecił papież Benedykt XIV, a wybudowali ją w roku 1743 Pietro Passalacqua i Domenico Gregorini, którzy także zaprojektowali sklepienie kolebkowe w nawie. W tym samym czasie Corrado Giaquinto namalował na sklepieniu fresk Św. Helena w chwale, a ołtarz ozdobił scenami przedstawiającymi epizody z życia cysterskich świętych.

Łyk wody żywej

  wydawnictwom.pl George Weigel: Rzymskie pielgrzymowanie Dzisiejsza stacja, bazylika Świętego Krzyża w Jerozolimie, przywołuje na myśl świętą Helenę, matkę Konstantyna i jedną z najważniejszych osób pielgrzymujących w pierwszych wiekach chrześcijaństwa do Ziemi Świętej. W roku 325 Helena odwiedziła miejsca, po których stąpał Jezus. W czasie swojej podróży – jak mówi tradycja – odkryła Krzyż Prawdziwy, na którym Światłość świata złożyła w ofierze swe życie, a także wiele innych pozostałości po męce. Niektóre z nich przechowywane są w dzisiejszej stacji, będącej niegdyś rzymską rezydencją Heleny. Życie i powołanie Heleny przykuły wyobraźnię Evelyna Waugh, który napisał swą najbardziej oszczędną w słowach i stylu powieść o cesarzowej wdowie i jej szczególnej drodze nawrócenia. W jednym z listów Waugh w taki oto zaskakujący sposób zilustrował sympatię dla bohaterki swojej powieści: „Podoba mi się świętość Heleny, ponieważ tak bardzo kontrastuje z tym wszystkim, co ludzie współcześni wyobrażają sobie jako świętość. Nie rzucono jej na pożarcie lwom, nie była kontemplatyczką, nie cierpiała głodu i ubóstwa, nie wyglądała jak ktoś z malowideł El Greca. Po prostu odkryła zadanie, które Bóg dla niej wybrał, i wykonała je [...], kierując się wprost do istotnych, namacalnych faktów odkupienia”.

Oświecenie chrzcielne; bycie uczniem; rozpoznanie powołania istniejącego w Kościele i w nim biorącego swój początek – wszystko to jest możliwe przez Krzyż, który jawi się już coraz bliżej na horyzoncie naszej czterdziestodniowej wędrówki.