Formacja liturgiczna czyli mistagogia w liturgii i przez liturgię

Model formacji liturgicznej świeckich uczniów Chrystusa nosi nadal w większości działań duszpasterskich znamiona klerykalno-indywidualistyczne, widząc w działaniach laikatu podczas sprawowania misteriów wiary przedłużone ramię duszpasterstwa duchownych. Formy apostolatu liturgicznego wypracowane przez myśl soborową widzą w liturgii zasadę budowania wspólnoty kościelnej, zaś w aktywności ludzi świeckich autonomiczne prawo ochrzczonych do występowania nie tylko w roli uczestników życia kultowego, ale także jego organizatorów. Chodzi tu o możliwość tworzenia kręgów, środowisk i centrów mistagogii liturgicznej związanych z ruchami eklezjalnymi, a także sprawowania liturgii przez wykonywanie określonych posług: lektora, komentatora, kantora, rozdzielającego Komunię św., sprawującego błogosławieństwa, realizującego rolę katechety, czy podejmującego zadania diakona. W realizacji tych posług należy wystrzegać się dyskryminowania kogokolwiek, np. kobiet czy sióstr zakonnych przez ich niedopuszczenie do posługi rozdzielających Komunię św., bo zaprzeczałoby to idei prawdziwej wspólnoty, w której ma panować duch braterstwa, równości i solidarności. Nawet w tych wspólnotach parafialnych, gdzie pracuje kilku duchownych jest miejsce na włączenie ludzi świeckich w liturgię i realizowaną przez nią formację. Powoływanie uformowanych ludzi świeckich do posług w liturgii winno być tu łączone z ich zaproszeniem do przygotowania liturgii niedzielnej przez zespół wiernych wspomagających swoich duszpasterzy. Grupa takich zaangażowanych apostołów formacji liturgicznej winna wspomagać duszpasterza w doborze posług i śpiewów, organizacji nabożeństw i ustalaniu tematu homilii czy kazania, które uwzględniałyby duchowe potrzeby wspólnoty. Współdziałanie to winno być zwłaszcza zaznaczone przy parafialnej formacji sakramentalnej. Taka projekcja liturgii jest po prostu nieodzowna, gdyż chodzi o przygotowanie liturgii z udziałem młodzieży i dzieci. Ma ona wciągać młodych uczniów Chrystusa swoją treścią i formą w święte misteria, stanowiąc dla nich okazję dla ujawnienia wiary i doświadczenia przeżycia spotkania z Chrystusem w duchu radości, braterstwa, spontaniczności i głębokiej refleksji nad sensem własnego życia.

Formy apostolatu liturgicznego duchowieństwa i świeckich we wspólnotach parafialnych, dalekie od nieufności wobec tych ostatnich, winny widzieć szansę dla ożywienia duszpasterskiego parafii we włączeniu w rytm jej życia duchowego uformowanych przedstawicieli eklezjalnych ruchów i wspólnot laikatu. Wobec istniejących potrzeb duszpasterskich za mało docenia się ich obecność w strukturze parafii jako wspólnoty wspólnot. W wielu parafiach sami kapłani przygotowują młodzież i dzieci do sakramentów świętych. Także spotkania z rodzicami są rzadkie lub ograniczają się do spraw organizacyjnych i tym samym forma inicjacji sakramentalnej posiada znamię prywatności, obejmując tylko samych młodych uczniów Pana, którzy w niej uczestniczą, a minimalnie angażuje środowiska rodzinne i rówieśnicze. Mało doceniani są tu zarówno rodzice chrzestni, jak i świadkowie bierzmowania. Zbyt rzadko też przygotowanie do sakramentów uwzględnia doświadczenia ruchów odnowy i angażuje ich animatorów do pracy w małych grupach.

Formacja liturgiczna dokonuje się we wspólnocie, której członkowie, napełnieni Duchem Świętym i karmieni sakramentami paschalnymi, występują nie tylko w roli uczestników działań wychowawczych ale także organizatorów życia na co dzień tajemnicami wiary. Mistagogia ta realizuje się najpierw w rodzinie, która jest Kościołem Domowym. Sam zaś styl życia rodzinnego ma istotny wpływ na odkrywanie obecności Boga pośród Jego ludu i spotkania z Nim w działaniach kultowych. Rola przewodników w tej formacji przysługuje rodzicom, którzy od chrztu uczestniczą w powszechnym kapłaństwie, zaś dodatkowo przez sakrament małżeństwa są upełnomocnieni, upoważnieni i umocnieni do wykonywania funkcji nauczycielskiej, kapłańskiej i pasterskiej w Kościele Domowym. Misterium rodziny związane jest ściśle z liturgią domową, dając szansę dla realizowania form pobożności i autentycznej modlitwy przez przeżycie tajemnicy Boga doświadczane w duchu i prawdzie codziennego życia. W środowisku rodzinnym kształtowane są naturalne dyspozycje ucznia Pana takie jak: poczucie wspólnoty, otwarcie na zbawienie, postawa służby i osobowej czci, duch wdzięczności, szczerości i pokornej akceptacji siebie, prawdziwy obraz Boga jako łaskawego Ojca. Te duchowe sprawności, ukształtowane przez świadectwo rodziców jako pierwszych mistrzów modlitwy i liturgów życia wspólnotowego, znajdują dopełnienie i przedłużenie w oficjalnym kulcie Kościoła przez wewnętrzne postawy czynnego uczestnictwa w liturgii: umiejętność spotkania się i pojednania z innymi, słuchania, czynnej miłości, wdzięczności i dziękczynienia, ofiary i poświęcenia dla innych, duchowej jedności, misyjnego posłannictwa i odpowiedzialności za braterską wspólnotę. Akcentując potrzebę budowania parafii jako zintegrowanej wspólnoty należy w duszpasterstwie dowartościować rodzinę jako żywą tkankę każdej społeczności kościelnej.