Formacja liturgiczna czyli mistagogia w liturgii i przez liturgię

POSTULATY I WSKAZANIA PASTORALNE

W celu koordynacji działań formacyjnych i liturgicznego wychowania, a zwłaszcza usprawnienia działań Komisji Episkopatu Polski do Spraw Liturgii i Duszpasterstwa Liturgicznego oraz Podkomisji do Spraw Muzyki Sakralnej i Podkomisji do Spraw Duszpasterstwa Służby Liturgicznej z odpowiednimi komisjami diecezjalnymi i zakonnymi, koniecznym w Polsce byłoby powołanie do istnienia Krajowego Ośrodka Duszpasterstwa Liturgicznego. Jego zadaniem byłaby rewizja i edycja ksiąg liturgicznych, wydawanie czasopisma liturgiczno-formacyjnego, opracowanie i publikacja materiałów pomocniczych do katechezy mistagogicznej i homilii, wyjaśnianie przepisów prawno-liturgicznych i rozwiązywanie wątpliwości, proponowanie nowych form wyposażenia wnętrz kościołów, wzorców szat i naczyń liturgicznych, promocja dzieł muzyki sakralnej, przygotowanie modeli nabożeństw liturgicznych, publikacja śpiewników liturgicznych i modlitewników dla ludzi świeckich itp. Fundusz tego centrum wychowania i formacji liturgicznej pochodziłby z edycji ksiąg liturgicznych i materiałów formacyjnych wydawanych z mandatu Komisji Episkopatu Polski do Spraw Liturgii i Duszpasterstwa Liturgicznego.

Najpilniejszym zadaniem w zakresie wychowania liturgicznego jest "duchowa formacja pasterzy i wiernych". Ma być ona realizowana w toku samej liturgii, zwłaszcza z racji sprawowania sakramentów i celebracji misterium Chrystusa w czasie, np. przez katechezę wielkopostną i adwentową lub przygotowanie do ważnych obchodów parafialnych. Ten rodzaj formacji należy promować podczas popularnych misji i rekolekcji parafialnych, zajęć formacyjnych dla grup apostolskich w domach rekolekcyjnych, a także praktyk: tygodnia liturgicznego, godziny biblijnej, czuwania modlitewnego, dzielenia się ewangelią, rewizji życia w zespole, modlitwy charyzmatycznej itp. Materiały formacyjne i środki audiowizualne przygotowane dla organizowania tego typu formacji mogą być udostępniane prasie, radiu i telewizji.

W celu zapewnienia należytej formacji liturgicznej kandydatom do kapłaństwa i teologom dyplomowanym nauka świętej liturgii winna być traktowana na wydziałach teologicznych i w seminariach duchownych jako przedmiot główny. Realizując wskazania soborowej Konstytucji o liturgii (KL 16) oraz Instrukcji Kongregacji Wychowania Katolickiego "O formacji liturgicznej w Seminariach" (art. 43-45) oraz Konstytucji Apostolskiej "Sapientia christiana" (art. 41), wykładom z liturgiki wraz ze stosownymi ćwiczeniami należy poświęcić dwie godziny tygodniowo w cyklu studiów seminaryjnych, zaś na wydziałach teologii dla świeckich teologów odpowiednią ilość zajęć nie mniejszą jednak niż jedną godzinę przez osiem semestrów w czasie pięciu lat studiów.

Ważnym postulatem formacyjnym byłoby wprowadzenie mistagogii liturgicznej do programu pogłębiania wiedzy teologicznej dla młodych roczników księży w stałym studium pastoralno-teologicznym w ciągu pięciu lat po święceniach. Zarówno w tym typie dokształcenia duszpasterzy, jak przy organizowaniu kursów dekanalnych, regionalnych i diecezjalnych należy poświęcić stosowną ilość czasu na refleksję nad teologiczną zawartością ksiąg liturgicznych oraz praktyczną realizacją adaptacji i duszpasterstwa liturgicznego w parafiach i w diecezji.

W trosce o liturgiczną formację świeckich celowe byłyby wielorakie przedsięwzięcia, które dostosowane do ich stanu mają ułatwiać im zrozumienie misterium liturgii:

- należy z wielką troską zorganizować formację rodziców i chrzestnych przed chrztem dzieci, bierzmowaniem i pierwszą Komunią świętą przygotowując dla nich stosowne katechezy i nabożeństwa liturgiczne, które pogłębiłyby u nich zrozumienie treści teologicznej sakramentów inicjacji i ich waloru duchowego w życiu chrześcijańskim;

- w każdej parafii winno się powołać liturgiczny zespół formacyjny, który duszpasterze mają regularnie zapraszać do przygotowania liturgii niedzielnej i świątecznej w lokalnej wspólnocie, a zwłaszcza wykorzystać przy inicjacji sakramentalnej. Członkowie tego zespołu organizowaliby pracę formacyjną w grupach rodzin, zwracając szczególną uwagę na wspólnoty rodzinne zaniedbane lub obojętne religijnie. Przewodniczący tego zespołu liturgicznego winien należeć z urzędu do rady parafialnej;

- w każdej diecezji należy powołać kilka Ośrodków Katechumenalnych, które przez zorganizowaną formację w grupie przygotowywałyby katechumenów do chrztu. Te centra formacji liturgicznej powiązane z domami rekolekcyjnymi, wspólnotami zakonnymi lub ośrodkami ruchów eklezjalnych podejmowałyby także zadania formacyjne wobec osób religijnie zaniedbanych, które zdecydowałyby się na formację o typie "katechumenatu pochrzcielnego" (KKK 1231);

- z każdej parafii należy desygnować kilka osób religijnie zaangażowanych i skierować ich do centrum formacji laikatu jednego z ruchów kościelnych o wypracowanej duchowości. Ci uformowani liturgicznie i ascetycznie animatorzy podjęliby pracę z grupami formacyjnymi i wspólnotami odnowy życia, przyczyniając się do ożywienia religijnego całej wspólnoty lokalnej;

- w trosce o liturgiczną formację wiernych zaleca się coroczne przeprowadzenie w każdej parafii "Tygodnia liturgicznego" podczas ostatniego tygodnia roku kościelnego. W ramach tych dni położyłoby się nacisk na wzorcowe sprawowanie Mszy św. i Liturgii Godzin oraz wygłoszenie katechez mistagogicznych na wyznaczone tematy.