Sakrament chorych w Kościele Prawosławnym

Euchologion zamyka opis tego obrzędu pouczeniem, iż chorzy powinni przygotować się do sakramentu poprzez wyznanie swych grzechów oraz omycie się. Po namaszczeniu mają się nie myć przez siedem kolejnych dni, dokładnie tak jak nowo ochrzczeni neofici.
Współczesny obrzęd jest jedynie skrócona formą tego wydłużonego ceremoniału. Już w XIII wieku namaszczenie świętym olejem przestaje być sprawowane w kontekście eucharystycznym, a cały obrzęd zaczyna być sprawowany w ciągu jednego dnia. Stopniowo pomijane są elementy zarówno liturgicznego, jak i codziennego nabożeństwa, i z czasem obrzęd ten osiąga swą współczesną postać. Jedyną pozostałością z jego rozwiniętej niegdyś formy jest we współczesnym rycie obecność siedmiu biblijnych sekcji, które niegdyś rozłożone były na siedem dni sprawowania tego sakramentu. W rzeczywistości nawet ta współczesna, skrócona postać często postrzegana jest jako zbyt obszerna i nieporęczna - gdy niemożliwe jest sprawowanie całego rytu, używane są skrócone jego wersje.
Wczesne manuskrypty ujawniają ogromną różnorodność sposobów sprawowania tego sakramentu i jedynymi jego stałymi elementami są dwie główne modlitwy: „O Panie, który w swym miłosierdziu” oraz „O święty Ojcze, lekarzu naszych dusz i ciał”. Nawet te dwie modlitwy, które pojawiają się już w najstarszym z zachowanych bizantyńskim Euchologionie Barberini 336 (ok. 795) pojawiają się w kilku odmiennych wersjach.
Jakie wnioski można wysnuć z powyższych opisów obrzędu namaszczenia?

1) Obrzęd eklezjalny

Najbardziej oczywisty i najważniejszy wniosek to stwierdzenie, iż jest to obrzęd eklezjalny. Eklezjalna struktura sakramentu widoczna jest już w Jkb 5: Gdy ktoś jest chory, przychodzą do niego wszyscy starsi. Wyrażenie to stwierdza, iż cały Kościół gromadzi się wokół swych chorych członków. W późniejszym rycie tego sakramentu ukazywane jest to przez fakt, że namaszczenie odbywa się zwykle w cerkwi, w eucharystycznym kontekście, oraz wymaga obecności siedmiu prezbiterów, liczby wyrażającej pełnię. W ten sposób w sakramencie tym, podobnie jak we wszystkich sakramentach, uczestniczy i działa cały Kościół.
W obrzęd uzdrowienia powinien być zaangażowany cały Kościół, ponieważ choroba jednego z członków, podobnie jak grzech każdego z nich, dotyka całego Kościoła. Jak już stwierdziliśmy, całe ciało cierpi, gdy jeden z jego członków choruje lub grzeszy. Pomaga to również wyjaśnić dlaczego w najwcześniejszych tekstach pojawiają się zalecenia, aby namaszczeni byli wszyscy obecni. [Ta praktyka powszechnego namaszczenia przetrwała do naszych czasów w greckich i arabskich cerkwiach, gdzie sprawowany jest zwykle w środę Wielkiego Tygodnia, choć na ogół pod nieobecność ciężko chorych, którzy tego namaszczenia potrzebują najbardziej.] Jednakże to właśnie tego poczucia wspólnoty tak często brakuje w życiu naszych parafii. Jest to jeden z przejawów kryzysu, który dotyka naszego społeczeństwa i naszych parafii – przeważnie postrzegamy siebie jako jednostki, które przychodzą do cerkwi po to, aby zaspokoić swe indywidualne potrzeby i mamy bardzo znikomy kontakt ze stojącym lub siedzącym obok sąsiadem. Tak więc gdy któregoś z parafian dotyka jakaś choroba lub przestaje on przychodzić do cerkwi, prawie tego nie zauważamy. Symptomatyczny jest również fakt, że sakrament namaszczenia świętym olejem przeważnie przestał być powszechnie stosowany, [Doszło do tego z kilku powodów: 1) od XVII wieku w Rosji, pod wpływem poddającego się wpływom Zachodu kijowskiego metropolity Piotra Mohyły (zm. 1646), sakrament ten pojmowany był jako „ostatnie namaszczenie”, tj. sakrament umierających; 2) trudności ze zgromadzeniem siedmiu kapłanów, jak również oczywista długość obrzędu okazały się utrudnieniem dla jego sprawowania, szczególnie cerkwiach parafialnych.] lub też stał się prywatną ceremonią, sprawowaną zwykle przez samego parafialnego duchownego w odosobnieniu szpitalnej sali, być może niekiedy w obecności któregoś z członków rodziny.