NINIWA

(z asyr. Nina albo Ninua)

Jedno z najstarszych i największych miast Mezopotamii. Niniwa była stolicą Asyrii u szczytu jej potęgi za czasów Sennacheryba, który wstąpił na tron w 705 r. przed Chr., aż do jej upadku w 612 r., a następnie stała się symbolem ostatecznej zagłady Asyrii. Miasto leżało na wschodnim brzegu Tygrysu naprzeciw Mosulu. Jego ruiny obejmują wiele małych pagórków i dwa duże tella, które zajmują obszar 1800 akrów, otoczony ceglanym murem o długości około 13 km. Główną uwagę archeologów przyciąga większy z tellów, Kujundżik („małe jagnię”). Tell mniejszy, Nebi Junus ("prorok Jonasz"), wyznacza tradycyjne miejsce grobu proroka Jonasza i jest zamieszkane przez współczesnych osadników.

Nazwa i historia: Niella, nazwa zachowana w piśmie klinowym, pochodzi od wcześniejszej formy Ninllwa, która, jak się wydaje, przeniknęła do literatury biblijnej. Oprócz pisowni sylabicznej tego wyrazu, teksty klinowe używają niekiedy formy pseudologograficznej Nina, która powstała z połączenia dwóch znaków (AB+HA), przedstawiających siatkę (ogrodzenia) z rybą wewnątrz. Ten sposób zapisu jest szczególnie interesujący w świetle opowiadania o Jonaszu połkniętym przez wielką rybę (Jon 2,1). Inna wersja ludowej interpretacji wywodzi się z literatyry greckiej, w której miasto to nazywa się Ninos, od imienia legendarnego bohatera. Sugerowano, że nazwa miasta wiąże się w jakiś sposób z boginią-rybą. Począwszy od okresu akkadyjskiego miasto było poświęcone bogini "Isztar z Niniwy".

Chociaż miasto zamieszkane było od czasów prehistorycznych i często przebudowywane przez królów ze środkowego okresu historii Asyrii, osiągnęło szczyt świetności pod koniec VIII w. przed Chr.. kiedy Sennacheryb uczynił Niniwę stolicą ekspansjonistycznego imperium asyryjskiego. Kiedy Asyria za Asarhaddona i Assurbanipala uzyskała kontrolę nad Egiptem, Niniwa stała się najpotężniejszym miastem świata. Jej kres był jednak bliski. W 612 r. przed Chr. miasto padło pod ciosami połączonych sił Babilończyków i Medów. Dwadzieścia pięć wieków później odkrycie wielkiej biblioteki Assurbanipala w ruinach Niniwy stworzyło możliwość odtworzenia intelektualnego i duchowego dziedzictwa starożytnej Mezopotamii.

Biblia: Najwcześniejsza wzmianka biblijna o Niniwie pojawia się w tzw. tablicy narodów (Rdz 10,11), gdzie Nimroda przedstawia się jako założyciela miasta. Miejsca paralelne w 2 Krl 19,36 i Iz 37,37 wzmiankują o Niniwie w związku z zamordowaniem Sennacheryba przez jego dwóch synów. Kres Niniwy zapowiadali dwaj współcześni sobie prorocy, Sofoniasz i Nahum. Proroctwo Sofoniasza jest krótkie i niejako przypadkowe (So 2,13-15), Księga Nahuma zaś jest w całości skierowana przeciw miastu i zatytułowana "Wyrok na Niniwę". Poetycka wizja Nahuma opisuje upadek Niniwy w sposób niezwykle plastyczny i sugestywny.

Inną księgą biblijną odnoszącą się do Niniwy jest Księga Jonasza, ale tutaj fakty historyczne są dostosowane do treści opowiadania, które udziela zapadającej głęboko w pamięć lekcji moralnej. Takie literackie elementy, jak "król Niniwy" (3,6) i miasto tak rozległe, że potrzeba "trzy dni", żeby przejść je od końca do końca, należą do materiału fabularnego tego opowiadania. Niemniej Księga Jonasza na swój własny sposób jest świadectwem chwały, którą kiedyś cieszyła się Niniwa. W tym opowiadaniu mieszkańcy Niniwy okazują się dziwnie podatni na orędzie proroka Bożego. Ogłaszają post i "oblekają się w wory od największego do najmniejszego" (3,5), zanim sprawa doszła do "króla Niniwy" , który uczynił to samo (3,6). Ludzie z Niniwy powstaną na sądzie ostatecznym, aby potępić pokolenie Jezusa, które Go nie uznało (Mt 12,41; Łk 11,30-32).
(EB :. - Oficyna Wydawnicza „Vocatio” :.)