Gest czy solidarność?

Pan Jezus o jałmużnie

Jezus Chrystus, nakazując pomoc ubogim i cierpiącym (Łk 10,30-37; 16,1-8; 16,19-31), uznaje praktykowanie jałmużny za znak nawrócenia i przyjęcia Królestwa Bożego (Łk 12,33) oraz za formę naśladowania Bożego miłosierdzia (Łk 6,36). Poucza też, że jałmużna ma wartość oczyszczającą (Łk 11,41),powinna być dyskretna (Mt 6,2-4) i bezinteresowna (Łk 14,12-14), spełniana (także wobec nieprzyjaciół) przed Bogiem (ze względu na nagrodę u Boga - Łk 6,31-36). W obietnicach i groźbach sądu ostatecznego Jezus utożsamia się ze wszystkimi potrzebującymi pomocy materialnej (Mt 25,31-46).

Kościół i jałmużna

Kościół od początku uznawał wielką wartość jałmużny, organizując regularną opiekę nad ubogimi (Dz 6,1; l Tm 5,9-10; Jk 2,15-17; l J 3,17). Pierwsza gmina chrześcijańska w Jerozolimie dążyła do dobrowolnej wspólnoty dóbr, w której bracia „wszystko mieli wspólne" (Dz 4,32), gromadząc we wspólnej kasie dary (kolekta) chrześcijan (składane nie tyle z racji wyrzeczenia się własności prywatnej, ile raczej by przyjść z pomocą ubogim w gminie - Dz 2,44-45; 4,32-37), dzielone przez apostołów, a później przez diakonów (Dz 6,1-6) i diakonisę (Rz 16,1-2). Starano się także zaszczepić w gminach poszanowanie „najmniejszych braci" (l Kor 11,22; Jk 2,1-5; l J 3,17). Paweł Apostoł pouczał, że materialne lub duchowe wsparcie braci może być ofiarą dla Boga (l Kor 16,1-2); przeprowadzał zbiórki dla ubogich w Jerozolimie (2 Kor 8-9 - najstarsze kazanie o miłosierdziu), a sam będąc wzorem bezinteresownego czynienia dobra (2 Kor 12,11-19), zalecał takie postępowanie chrześcijanom (l Kor 10,24).

Ojcowie Kościoła, odwołując się do tekstów biblijnych, podjęli problematykę jałmużny w powiązaniu z systemowo ujętym zagadnieniem własności (omawiali zwłaszcza zakres obowiązku jałmużny). Akceptując moralną legalność posiadania własności prywatnej uznawali równocześnie, że ciążą na niej obowiązki społeczne, tym bardziej bezwzględne, w im większej potrzebie znajduje się bliźni.