Gest czy solidarność?

Jałmużna według Biblii

STARY TESTAMENT
Sens terminu
W języku hebrajskim nie ma specjalnego terminu na określenie jałmużny. Nasze polskie słowo „jałmużna” pochodzi od greckiego rzeczownika „eleemosyne”, który w Septuagincie oznacza albo miłosierdzie Boga (Ps 24,5; Iz 59,16), albo (rzadko) „sprawiedliwość”, odpowiedź lojalną daną przez człowieka Bogu (Pp 6, 25), lub wreszcie miłosierdzie człowieka nad jego bliźnimi (Rdz 47,29), przy czym miłosierdzie owo jest tylko wtedy autentyczne, gdy przekształca się w czyny, wśród których naczelne miejsce zajmuje udzielanie materialnej pomocy tym, którzy są w potrzebie. Grecki termin ostatecznie zacieśni się w swym znaczeniu do owego dokładnie sprecyzowanego sensu „jałmużny”, gdy chodzi o Nowy Testament i o późne księgi Starego Testamentu: Daniela, Tobiasza, Syracha. Te ostatnie trzy księgi znają jednak jeszcze „eleemosyne” Boga względem ludzi (Dn 9,16; Tob 3, 2; Syr 16, 14; 17,29). W całej Biblii jałmużna, jako gest dobroci człowieka względem jego brata, jest przede wszystkim naśladowaniem czynów Boga, który pierwszy dał do wód swej dobroci względem człowieka.

Obowiązek udzielania jałmużny
Jeżeli samo słowo jest późne, to idea jałmużny jest tak stara, jak religia biblijna, w której od samego początku głosi się jako obowiązek miłość do braci i do ubogich.
I tak Prawo zna skodyfikowane formy jałmużny, z pewnością bardzo stare: obowiązek przeznaczenia pewnej części plonów dla zbierających kłosy lub opadłe na ziemię win ne jagody (Kpł 19,9; 23,22; Pp 24,20 n; Rt 2), dziesięcina trzyletnia na rzecz tych, którzy nie mają ziemi, by móc spłacać tę daninę: kapłani, cudzoziemcy, sieroty, wdowy (Pp 14,28n; por. Tob l,8). Ubodzy są i na ich głos należy odpowiedzieć hojnie (Pp 15,11; Prz 3,27n; 14,21), lecz z delikatnością (Syr 18,15nn).

Jałmużna i życie religijne
Jałmużna nie powinna być zwykłą filantropią, ale gestem religijnym.
Hojność względem ubogich, wiążąc się często ze specjalnymi uroczystościami liturgicznymi, stanowi normalną część składową w obchodach świąt (Pp 16,11. 14; Tob 2,l n). Co więcej, gest powyższy całą swą wartość czerpie z tego, że dosięga samego Boga (Prz 19, 17), daje prawo do Jego zapłaty (Ez 18,7; por. 16,49; Prz 21,13; 28,27) i do uzyskania przebaczenia grzechów (Dn 4,24; Syr 3,30). Jest równoznaczny z ofiarą złożoną Bogu (Syr 35, 2). Pozbawiając się swoich dóbr, człowiek gromadzi sobie skarb (Syr 29,12). „Błogosławiony ten, który myśli o nędzarzu i biednym” (Ps 41,1-4; por. Prz 14,21). Stary Tobiasz tak oto poucza z całą gorliwością swego syna: „Nie odwracaj twarzy od żadnego biedaka, a nie odwróci się od ciebie oblicze Boga. Jak ci tylko starczy, według twojej zasobności dawaj z niej jałmużnę. Będziesz miał mało — daj mniej, ale nie wzbraniaj się dawać jałmużny nawet z niewielkiej własności... Ze wszystkiego, co ci zbywa, dawaj jałmużnę, a oko twoje niech nie będzie skąpe, gdy ją dajesz” (Tob 4,7-11.15 n).
NOWY TESTAMENT
Z przyjściem Chrystusa jałmużna, zachowując swoją wartość, znalazła się w ramach nowej ekonomii i ta nadała jej też nowe znaczenie