Hebraica na Wielki Post

LITHOSTROTOS

Dociekając gdzie ono się znajdowało bierze się pod uwagę bierze się trzy możliwości:

1. Pałac Hasmoneuszów

Na to miejsce wskazuje tradycja bizantyjska. Właśnie tutaj Herod, zanim wybudował nowy pałac, miał w latach 37-23 przed Chr. swoją rezydencję. Według Józefa Flawiusza znajdował się ów pałac na granicy Górnego Miasta w północno-wschodniej części zachodniego wzgórza, naprzeciw Ściany Płaczu. Prace archeologiczne w tym rejonie doprowadziły do odkrycia pozostałości bardzo dużej rezydencji lub pałacu o powierzchni ponad 600 metrów kwadratowych ze wspaniałymi mozaikami i freskami. Trudno jednak z całą pewnością stwierdzić, czy był to Pałac Hasmoneuszów.

Poza tym nie znajdujemy żadnej historycznej wzmianki o tym, jakoby rezydował tutaj którykolwiek z prefektów rzymskich.

Byłoby to zresztą co najmniej nieroztropne. Blokując bowiem wąskie ulice, zaułki i schody, bardzo łatwo można było odciąć wszelkie drogi ucieczki z tego – położonego w środku miasta – pałacu, następnie zaś zaatakować go ze wszystkich stron. Trudno zatem przypuszczać, aby podejrzliwy i nieufny Piłat, mający już za sobą przykre doświadczenia z Żydami, był na tyle nieostrożny i tutaj właśnie rezydował.

2. Twierdza Antonia

Tradycja dotycząca Antonii jako miejsca skazania Jezusa pochodzi dopiero z XII wieku, kiedy to kilku krzyżowców lokalizuje tutaj pretorium. Od XIV wieku aż po dzień dzisiejszy w tym miejscu właśnie rozpoczyna się drogę krzyżową.

Antonia
Twierdza zbudowana przez Heroda w 31 r. przed Chrystusem w północno-wschodnim narożniku świątynnego placu. Swoim wyglądem przypominała wieżę, na której rogach ustawiono cztery inne. Trzy z nich miały 25 m wysokości, a czwarta 35 m. Jej fundamenty znajdowały się na stromej skale wysokiej również na 25 m. W czasach Jezusa służyła jako koszary dla rzymskich żołnierzy. Było to doskonałe stanowisko do obserwacji i pilnowania najbardziej newralgicznego punktu Jerozolimy – placu świątynnego.
Twierdza ta ze względu na położenie i zaprojektowanie pełniła rolę garnizonu i wydawała się być nie do zdobycia. Jak relacjonuje Józef Flawiusz, Tytus po zdobyciu Jerozolimy w 70 r., podziwiając fortyfikacje i wieże miał powiedzieć: „Rzeczywiście walczyliśmy przy pomocy Boga i to Bóg sprawił, że Żydzi opuścili te twierdze; istotnie przeciwko tym dziełom na co zdałyby się ręce człowieka i machiny?”
Po jej zdobyciu Antonia, podobnie jak cała Jerozolima, została doszczętnie zniszczona.

Do niedawna jeszcze w podziemiach klasztoru Sióstr Syjońskich (leżącym na terenie dawnej twierdzy) przy Via Dolorosa pokazywano bruk kamienny jako wspomniany już biblijny Lithostrotos. Na bruku tym znajdują się różne rysunki i wykresy rzymskich gier, jak np. warcaby. Znaki te zostały wyryte przez żołnierzy rzymskich, szukających rozrywki w godzinach wolnych od służby. Giuseppe Ricciotti w swojej słynnej książce „Życie Jezusa Chrystusa” pisze: „Można więc przyjąć za rzecz całkowicie pewną, że odkryta kamienna posadzka jest owym Lithostrotos ewangelisty i że na tym miejscu, zwanym także Gabbatha, ustawiono pretorium dla Piłata.”

Jednakże nie należy zapominać, że pisał to ponad 60 lat temu. Obecnie natomiast badania archeologiczne wykazały, że jest to fragment drugiego forum we wschodniej części miasta, wybudowanego przez Hadriana ok. 135 r. po Chr.
Ponadto, podobnie jak i w przypadku Pałacu Hasmoneuszów, nigdzie nie ma wzmianki o tym, by Antonia była również rezydencją prefektów.

3. Pałac Heroda

Wybudowany w latach 23-20 przed Chrystusem, należał – ze swoimi rozległymi budowlami, pawilonami i ogrodami w stylu persko-hellenistycznym – do najbardziej imponujących wielkością konstrukcji tego okresu. Poza przepychem niezwykle istotną sprawę stanowiło bezpieczeństwo. Zbudowany na wzgórzu pałac górował nad Jerozolimą. Ponadto Herod wybudował trzy potężne wieże oraz wysoki na 15 m mur obwodowy z mniejszymi wieżami. Wszystko to czyniło z pałacu warownię wewnątrz Jerozolimy, mogącą pomieścić również duże koszary.

Właśnie ten pałac Filon z Aleksandrii nazywa „mieszkaniem prokuratorów”, tutaj Piłat nakazuje zawiesić tarcze rzymskie. Także w tym pałacu rezyduje 40 lat później Florus, ostatni z jedenastu namiestników rzymskich. Co więcej, mamy również wzmiankę żydowskiego historyka mówiącą o tym, że tenże Florus „zajechał był do królewskiego pałacu, zasiadł przed nim następnego dnia na krześle sędziowskim, na co zjawili się arcykapłani, możni i znakomitsza część obywateli i stanęli przed krzesłem sędziowskim” (Bell II 14).

Chociaż więc nie przekazuje nam tego żadna tradycja, to jednak wydaje się, że właśnie tutaj – w pobliżu bramy pałacowej – wznosiło się owo podium, „trybunał” z krzesłem sędziowskim, z którego Piłat przesłuchiwał Jezusa, a później wydał wyrok.

Proces Jezusa odbył się na dworze, na zewnątrz pałacu Heroda, a dokładniej najprawdopodobniej przed bramą wiodącą do miasta od strony miasta. Inaczej w wyniku przekroczenia progu pogańskiego domu Żydzi staliby się nieczyści tuż przed świętem Paschy. Przed pałacem znajdował się plac, mogący pomieścić kilkaset osób, chociaż – jak można przypuszczać – z powodu zbliżającego się Święta stosunkowo niewielu ludzi zgromadziło się na nim w ten piątkowy poranek.