Posługa i formacja ministrantów światła i krzyża

Liturgia jest źródłem i szczytem życia chrześcijańskiego (por. KL 10). "Jako dzieło Chrystusa jest również czynnością Jego Kościoła. Urzeczywistnia ona i ukazuje Kościół jako widzialny znak komunii Boga i ludzi przez Chrystusa. (…) Zakłada świadome, czynne i owocne uczestnictwo wszystkich" (KKK 1071).

Na mocy chrztu św. do sprawowania czynności liturgicznych powołani są wszyscy uczestnicy liturgii. Podobnie jak Kościół jest hierarchiczny tak zgromadzenie liturgiczne posiada swoją strukturę i wielość funkcji. Każdy spełnia określoną posługę według swoich możliwości i uzdolnień, przez co wyraża się jedność zgromadzonego ludu Bożego. W sposób szczególny posługę pełnią ministranci usługujący kapłanowi w czasie obrzędów. Ministranci wykonują swoją posługę we wszystkich okresach roku liturgicznego. Są potrzebni w wielkie uroczystości przeżywane w parafii, w dniu powszednim, kiedy wokół ołtarza gromadzi się mniejsza grupa osób, trudno sobie bez nich wyobrazić liturgię niedzielną.

Spośród wielu posług, które spełniają ministranci w czasie liturgii, wyróżnić można posługę ministrantów światła i ministranta krzyża.

1. Posługa ceroferariuszy w liturgii

1. 1. Ceroferariusz

Ministrant światła, inaczej ceroferariusz, to ministrant pełniący w zgromadzeniu liturgicznym posługę światła. Etymologia słowa ceroferariusz (łac. ceroferarius, cereoferarius) oznacza niosącego świecznik lub też sam świecznik. Kiedyś nosił on także nazwę młodszego ministranta lub akolity. Ministranci niosący świece w świecz nikach i pochodnie nazywani byli również kandelabrzystami (łac. candela - świeca, candelabrum - świecznik).

Posługa ministranta światła może być spełniana w liturgii wobec dwóch znaków ukazujących światło, a mianowicie wobec świec i wobec pochodni.

Ministranci światła pełniący posługę światła wobec świec noszą zapalone świece w świecznikach w czasie Eucharystii m.in. podczas procesji wejścia i uroczystej proklamacji Ewangelii, w czasie procesji teoforycznych, których wzorem jest procesja z Sanctissimum w uroczystość Bożego Ciała, w czasie Liturgii Godzin, przy obrzędach chrztu św., pogrzebowych, a także asystują kapłanowi udającemu się z Eucharystią do chorego.

Ministranci światła pełniący posługę wobec pochodni niosą zapalone pochodnie w czasie procesji, zwłaszcza teoforycznej w uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa, otaczając Sanctissimum, a w czasie Eucharystii "występują przed ołtarz, ich pochodnie płoną tam, podobnie jak przed tronem Boga płonie siedem ognistych pochodni (Ap 4,5)".

Historycznie posługa ceroferariusza wywodzi się najprawdopodobniej z okresu prześladowań chrześcijan, kiedy liturgię odprawiano w ukryciu, najczęściej w nocy. Św. Hieronim wspomina o ceroferariuszach "stojących przy księdze, z której czytano Ewangelię; od VI w. funkcję ceroferariusza pełnił najczęściej akolita z uwagi na to, że troska o światło podczas sprawowania liturgii była jednym z głównych obowiązków, wynikających ze święceń akolitatu (na znak powierzenia akolicie tego zadania wręczano mu przy święceniu świecznik), w związku z tym księgi liturgiczne najczęściej utożsamiają ceroferariusza z akolitą (…); ceroferariusz na wzór ceremoniału cesarskiego wszedł również do orszaku papieża. Ceroferariusze otwierali procesję do kościołów stacyjnych i uświetniali nabożeństwa odprawiane przez papieża". Później ceroferariusze zostali włączeni do asysty biskupa, a ich liczbę ustalono od 2 do 8. Nazwa akolita była również używana dawniej na określenie ministrantów biorących udział w uroczystej liturgii, "jeszcze dzisiaj noszą oni taką nazwę we Francji".