Psałterzysta w historii i we współczesnych dokumentach Kościoła

Skoro śpiew psalmu należał integralnie do Liturgii słowa, to wydobycie Słowa Bożego w śpiewie psalmu było ważniejsze niż melodia. Psalm miał wówczas wybitnie medytacyjny charakter. Kiedy psałterzysta śpiewał psalm, wierni mogli w myślach odnieść jego treść do usłyszanego wcześniej słowa Bożego w czytaniu.

W punkcie 102. wymieniona jest funkcja psałterzysty jako jedna z najważniejszych funkcji przypadających w udziale ludowi Bożemu, po lektorze i akolicie (por. OWMR 98-102). Jest to moment wyjątkowego docenienia funkcji psałterzysty wśród innych funkcji liturgicznych, w tym funkcji muzycznych. Według tego dokumenty funkcja psałterzysty jest najważniejszą funkcją muzyczną w liturgii. Później dopiero dokument mówi o zespole śpiewaków, o chórze, kantorze i dyrygencie. Jak można przypuszczać, jest to wynik docenienia roli psałterzysty jako proklamującego słowo Boże w liturgii słowa. Psalm responsoryjny jest bowiem najważniejszym śpiewem liturgii słowa.

Dokument ten nawiązuje w pewnym względzie do pierwotnego Kościoła oraz do nauczania zawartego w dokumentach soborowych, gdzie znów lektorowi przypisuje się wykonywanie śpiewów. W punkcie 40., gdzie jest mowa o znaczeniu śpiewu, znajdujemy taki tekst: "W doborze (...) części śpiewanych należy przyznać pierwszeństwo elementom ważniejszym, zwłaszcza tym, które winny być wykonywane przez kapłana, diakona albo lektora, z odpowiedziami ludu" (OWMR 40). Ma to związek z tym, o czym już wspominaliśmy wcześniej. Dodatkowo jest powiedziane, że razie gdy nie ma psałterzysty psalm może wykonać lektor (OWMR 99; 196). A w punkcie 129. jest napisane, że w liturgii słowa psałterzysta albo sam lektor śpiewa wersety psalmu (OWMR 129).

Następnie w punkcie 61. omawianego dokumentu jest wyraźnie opisana funkcja psałterzysty: "Psałterzysta więc, czyli kantor psalmu, stojąc na ambonie lub w innym odpowiednim miejscu, wykonuje wersety psalmu, podczas gdy całe zgromadzenie siedzi i słucha oraz uczestniczy w śpiewie poprzez refren, chyba że psalm jest wykonywany w sposób ciągły, czyli bez refrenu" (OWMR 61). Z brzmienia całego punktu 61. wynika kilka istotnych kwestii, m.in. to, że "psałterzysta" jest zatem nazwany "kantorem psalmu". Zatem do istot jego posługi należy wykonanie jedynie psalmu responsoryjnego po pierwszym czytaniu. W innym punkcie znajdujemy uściślenie, że psałterzysta, jak to zostało zaplanowane przez opracowujących tekstu biblijne do liturgii, wykonuje także pieśni biblijne, które zostały umieszczone w lekcjonarzu w formie upodobnionej do psalmu (OWMR 102). Wykonywanie innych śpiewów należy do kantora. Widzimy zatem owo wyraźne rozgraniczenie między "kantorem", śpiewakiem prowadzącym śpiewy liturgiczne, a "kantorem psalmu" (por. OWMR 104).

Drugą kwestią wypływającą z cytowanego punktu 61. jest to, że właściwym miejscem wykonania psalmu responsoryjnego jest ambona - Stół Słowa Bożego, podobnie jak czytania i Ewangelia. Dokument mówi także o "innym odpowiednim miejscu". Prawdopodobnie chodzi tutaj o moment, kiedy nie ma możliwości wykonania psalmu z ambony, bo jej np. w ogóle nie ma. Wtedy otwartą jest kwestia wykonania psalmu od ołtarza. Z pewnością miejscem niewłaściwym dla śpiewania psalmu jest chór muzyczny z tyłu Kościoła. Śpiewak ma być nie tylko słyszany, ale i widziany przez społeczność zgromadzoną w kościele. Wyraźnie zwraca na to uwagę treść punktu 309.: "Z ambony wykonuje się jedynie czytania, psalm responsoryjny oraz orędzie wielkanocne; można też stąd wygłaszać homilię i intencje modlitwy powszechnej. Godność ambony wymaga, aby wstępował na nią tylko sługa słowa" (OWMR 309). To samo zawarte jest we Wprowadzeniu teologiczno-pastoralnym do Lekcjonarza Mszalnego (dalej: WTPLM) w punkcie 22.

Kolejną kwestia jest sposób wykonywania psalmu. Otóż dokument wspomina przede wszystkim o dwóch formach wykonywania psalmu responsoryjnego, jednak w każdym przypadku zakłada śpiew psalmu jako śpiewu solowego. Pierwszy jest iście responsoryjny, a polega na tym, że psałterzysta wykonuje solowo wersety psalmu, a wierni biorą udział w śpiewie refrenu. Drugi sposób polega na solowym śpiewie psałterzysty, który wykonuje psalm w sposób ciągły. Jeszcze jedną istotną uwagą zaznaczoną w punkcie 61. Ogólnego wprowadzenia do Mszału rzymskiego jest wskazanie, aby psalm responsoryjny był śpiewany, a przynajmniej jego refren, który należy do ludu. Dokument zwraca także uwagę, że psalm może być jednak zastąpiony śpiewem graduału (OWMR 61). Wprowadzenie teologiczno-pastralne do Lekcjonarza Mszalnego (1981) dopełnia powyższe treści zwracając uwagę na to, że sposób śpiewu psalmu domaga się uchwycenia jego duchowego znaczenia i powinien wiernym ułatwić rozmyślanie nad jego treścią (WTPLM 21). Pomocą w tym względzie powinny być odpowiednie kompozycje, które w swoim przebiegu melodycznym będą miały charakter recytatywny. Ważna jest też uwaga jaką spotykamy znów w Ogólnym wprowadzeniu do Mszału rzymskiego, że zwrotki psalmu mogą być recytowane pod warunkiem, że przynajmniej śpiewany jest refren należący do ludu (OWMR 61.)

«« | « | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | » | »»

aktualna ocena |   |
głosujących |   |
Pobieranie.. Ocena | bardzo słabe | słabe | średnie | dobre | super |

Wiara_wesprzyj_750x300_2019.jpg
« » Marzec 2024
N P W Ś C P S
25 26 27 28 29 1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31 1 2 3 4 5 6
Pobieranie... Pobieranie...