Lektor: historia i współczesność

Dziedziną, w której wierni świeccy na co dzień mogą współdziałać ze swoimi pasterzami, są celebracje liturgiczne. Na mocy kapłaństwa wspólnego są w Kościele "liczne posługi, które nie wymagają święceń". Odwołując się do KL 29 Synod stwierdza, że "ministranci, lektorzy, komentatorzy, członkowie chóru i wszyscy nadzwyczajni szafarze spełniają również prawdziwą funkcję liturgiczną". Dokument o liturgii przypomina o tym oraz usilnie zachęca, wskazując jednocześnie konkretne pola działania wynikające z uczestnictwa w kapłaństwie wspólnym. "Mężczyźni świeccy, którzy ukończyli przynajmniej 25 lat, cieszą się dobrą opinią, posiadają odpowiednie przymioty i są przygotowani do swych zadań poprzez odpowiednią formację, mogą być przyjęci do posługi stałego akolity. Posługę lektora można udzielać w wieku wcześniejszym". Synod postuluje także, aby w każdej parafii utworzyć "zespół liturgiczny złożony z dorosłych, młodzieży i dzieci". Jego celem jest "lepsze przygotowanie wiernych do pełnienia posług w zgromadzeniu liturgicznym", ale także "wspieranie duszpasterzy w organizacji liturgii i nabożeństw, w doborze śpiewów oraz w określaniu tematu i treści homilii uwzględniającej potrzeby wspólnoty". W parafii powinna być także "grupa ministrantów i schola liturgiczna, odpowiednio uformowana". Z tych postanowień Synodu można wnioskować, że obecnie nic już nie stoi na przeszkodzie, aby w Polsce odpowiednio przygotowanych mężczyzn ustanawiać na stałe do posługi (ministerium) lektora i akolity. W związku z tym ponownej nowelizacji wymaga instrukcja Konferencji Biskupów z 1982 r. zastrzegająca je jedynie do alumnów seminariów duchownych.

Posługiwanie kobiet w liturgii - kobieta lektor

Przez całe wieki aż do reformy liturgii w duchu Vaticanum II kobiety nie mogły pełnić żadnych funkcji w czasie celebracji liturgicznych. Synod w Nantes (895) zakazywał, aby "femina ad altare praesumat accedere, aut praesbytero ministrare, aut infra cancellos stare sive sedere". Zasadę tę potwierdził papież Benedykt XIV w encyklice Allatae sunt (26 VII 1755). Podobne postanowienie zawierał CIC can. 813§2 zabraniając kobietom służenia do Mszy św., także wtedy, gdy nie było żadnego mężczyzny (ministranta). W takich wypadkach kobietom wolno było jedynie z daleka odpowiadać na wezwania kapłana, jednak bez zbliżania się do ołtarza. A.G. Martimort tłumaczył to tym, że posługiwanie przy ołtarzu związane było z niższymi święceniami, które były stopniami prowadzącymi do sakramentu święceń udzielanego jedynie mężczyznom.

Dopiero Sobór Watykański II przez powrót do pojęcia Kościoła jako ludu Bożego, który na mocy sakramentów chrztu i bierzmowania cały uczestniczy w kapłaństwie Chrystusa orzekł, że podmiotem liturgii jest całe zgromadzenie i wierni świeccy, niezależnie od płci, mogą wypełnić prawdziwe funkcje liturgiczne (por. KL 14). Według Ordo Missae (6 IV 1969) wszystkie posługi (ministeria), z wyjątkiem tych, które należą do diakona, mogą wypełniać tylko świeccy mężczyźni (viri laici). Natomiast posługi poza prezbiterium, według roztropnego osądu rektora kościoła, można zlecać także kobietom (nr 70). Kongregacja Kultu Bożego w instrukcji (20 X1 1969) do konstytucji apostolskiej Pawła VI Missale romanum stwierdza, że zlecenie kobietom wykonywania czytań poprzedzających Ewangelię zależy od zgody Konferencji Biskupów. W ten sposób kobiety zostały uznane za zdolne wypełniać funkcję lektora w zgromadzeniu liturgicznym.