Duchowość liturgiczna zespołów śpiewaczych

B. Stowarzyszenie Chórów Kościelnych Caecilianum

Stowarzyszenie Caecilianum jest to związek chórów kościelnych, którego "celem jest pielęgnowanie muzyki religijnej i podnoszenie poziomu jej wykonywania oraz kształtowanie estetyki muzycznej w duchu posoborowej reformy liturgicznej". Związek skupia tylko kościelne zespoły śpiewacze. Chóry te działają w różnych ośrodkach duszpasterskich Kościoła katolickiego. Od 1994 r. ów związek Caecilianum jest zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu Polski. Związek polskich chórów jest oddziałem międzynarodowego stowarzyszenia chórów kościelnych pod taką samą nazwą. Składa się on z mniejszych organizacji zakładanych w poszczególnych diecezjach. Jednym z dzisiejszych działań związku chórów kościelnych jest animacja środowiska muzycznego. Powstawanie nowych zespołów chóralnych na dobrym poziomie leży dzisiaj w interesie Kościoła. Dobrze prowadzony zespół chóralny może przecież przyczynić się do ożywienia śpiewu wiernych, do podtrzymania tego śpiewu.

Zawsze jednak uczestnictwo chóru w liturgii ma być modlitwą a nie okazją do koncertu lub nim samym. To tylko niektóre z założeń omawianego stowarzyszenia. Bardzo ważnym środkiem do osiągnięcia tego celu jest formacja duchowa członków zespołów śpiewaczych. W statucie Caecilianum czytamy, że do celów związku należy: "przyczynianie się do pogłębienia wiary i wrażliwości na wartości duchowe człowieka" (par. 7). Związek realizuje ów cel przez "aktywne uczestniczenie w życiu liturgicznym Kościoła". Podobnie też, jak w Federacji Pueri Cantores, osobą odpowiedzialną za ową formacje jest opiekun duchowny: ma to być "osoba duchowna mianowana przez biskupa diecezjalnego albo proboszcza lub rektora kościoła, na terenie którego zespół działa" (par. 54). Do obowiązków opiekuna należy "prowadzenie pracy duszpasterskiej w chórze" (par. 55).
Podobnie więc jak w Pueri Cantores, tak w statutach tegoż stowarzyszenia nie ma jasnej i precyzyjnej koncepcji formacji duchowej członków zespołu śpiewaczego. Także i w tym przypadku należy podkreślić, jak bardzo potrzebą chwili jest stworzenie takiego właśnie programu formacji członków chórów liturgicznych.

C. Schole liturgiczne

W każdej parafii, a zwłaszcza w parafii katedralnej oraz większych kościołach diecezji powinny istnieć chóry kościelne i schole parafialne (schola cantorum). Bardzo wyraźnie mówią o tym dokumenty Kościoła (por. KL 114; MS 19; OWMRz 63; IEp 34-35). Jeśli takich zespołów brak, "duszpasterze mają dołożyć wszelkich starań, aby powstały" (II Synod Polski, Liturgia 136).

W odniesieniu do formacji śpiewających w zespołach śpiewaczych instrukcja Musicam Sacram stwierdza: "oprócz kształcenia muzycznego należy udzielać członkom zespołu również odpowiednich wiadomości z dziedziny liturgii i życia duchowego, tak aby wykonywane przez nich zadania liturgiczne nie tylko podnosiły piękno świętych obrzędów i były zbudowaniem dla wiernych, ale także by dla nich samych były źródłem duchowego dobra" (MS 24). Niestety, jednak poza stwierdzeniami z wyżej wymienionej instrukcji na temat scholi cantorum żaden z dokumentów nie mówi zbyt wiele na temat formacji duchowej członków takich właśnie zespołów parafialnych. Oczywiście nie może być miejsca na obszerne rozpracowanie tematu formacji duchowej w dokumentach tej rangi, ale brak we wszystkich dokumentach choćby zwrócenia uwagi na konieczność takiej formacji jest chyba wielkim nieporozumieniem. Uwagi takiej nie znajdziemy też w dokumentach Kościoła w Polsce.

Na terenie Kościoła katolickiego w Polsce wypowiadał się w omawianej kwestii Ruch Światło-Życie, a dokładniej jego założyciel Sługa Boży ks. Franciszek Blachnicki. Zachowane są wystąpienia tego kapłana na temat formacji schól liturgicznych. Przygotował on kolejne lata kształcenia duchowego w szczegółowym programie formacyjnym. Niestety, większość tekstów nie jest powszechnie znana, zachowane są jako rękopisy, albo teczki formacyjne. Może trzeba by do nich dotrzeć, na nowo przemyśleć oraz dostosowując do współczesnych warunków Kościoła, wykorzystać do formacyjnej pracy zespołów śpiewaczych, stwarzając spójny program kształcenia duchowego tego typu zespołów.