TETRARCHA

Greckie słowo "tetrarches" (wywodzące się z liczebnika "tettares" = 4 i z czasownika "archo" = rządzę), spolszczone na tetracha, oznaczało w okresie Eurypidesa (+ 406 przed Chr. - w tragedii Alcesta 1154) i Demostenesa (ur. 385 - w dziele Fil. 3, 26) jednego z czterech rządców na 4 części podzielonej Tesalii. Według relacji Strabona - Geogr. 12, 5, 1 każdy z 3 szczepów galackich w Azji Mniejszej podzielony był na 4 jednostki administracyjne z czterema tetrarchami. W okresie walk Mitrydatesa W. (132-63) i Pompejusza W. (106-48) na skutek zmieniających się ustrojów państw, słowo tetrarcha straciło pierwotne znaczenie i zaczęło określać zwierzchnika, posiadającego władzę niższą od króla i etnarchy, bez względu na to, czy był on jednym z kilku, czy też wyłącznym rządcą terytorium. W tym znaczeniu używano tytułu tego częściej w Imperium Rzymskim, a zwłaszcza w podzielonej na liczne państewka rzymskiej prowincji Syrii.

Józef Flawiusz wspomina o ustanowieniu przez Antoniusza w r. 41 przed Chrystusem Heroda W. tetrarchą Galilei, brata zaś jego Fazaela tetrarchą Judei (Antiq. 14, 13, 1; BJ. 1, 12, 4). W Nowym Testamencie tytuł tetrarchy noszą: władca Galilei i Perei Herod Antypas (Mt. 14, 1; Łk. 3,1.19; 9,7; Dz. Ap. 13, 1; por. także Antiq. 18, 2, 1; BJ. 2, 9, 1), jego brat Filip, rządca Iturei i Trachonu (Łk. 3, 1; por. także Antiq. 18,6,10; 19,8,2; BJ. 2,9,6; 12, 8), obydwaj sprawujący władzę w jednej spośród 3 części, na które Herod W. podzielił swoje królestwo, oraz Lizaniasz, zwierzchnik Abileny (Łk. 3, 1), terytorium położonego u stóp Hermonu, na zachód od Damaszku. Chociaż właściwie Herod Antypas był tylko tetrarchą (Mt. 14,1; Łk. 3, 1), niemniej jednak lud schlebiając jego ambicjom (Mk 6, 23) nazywał go królem (Mt. 14, 9; Mk 6, 14. 22. 25. 26); poprzez katechezę nazwa ta przeszła także do Mateusza i Marka.

(PEB - za zgodą Wydawnictwa www.ksw.com.pl :.; www.mojeksiazki.pl :.)