SAMARYTANIE

Grupa etniczno-religijna w Palestynie, powstała - po zniszczeniu przez króla Asyrii, Sargona II, królestwa Izraela (721 przed Chr.) - z przemieszania się resztek ludności żydowskiej, zamieszkałej w okolicach miasta Samaria, z kolonistami asyryjskimi osadzonymi przez zwycięskiego władcę.

Samarytanie zachowali kult Jahwe, ze Starego Testamentu uznawali jedynie Pięcioksiąg, wierzyli w jedynego Boga, w piekło i niebo, w sąd ostateczny i zmartwychwstanie ciał, a także w przyjście mesjasza (Taheba), który według nich miał się pojawić po 6 tys. lat od stworzenia świata i nawrócić wszystkie narody na wiarę samarytańską. Mieszkańcy Judei traktowali Samarytan jako heretyków i mieszańców, niegodnych miana Hebrajczyka. Odtrąceni i niedopuszczani do wspólnego kultu, Samarytanie utworzyli w IV w. przed Chr. odrębną gminę i wybudowali (ok. 350-330 przed Chr.) na górze Gerazim swoją świątynię.

Byli prześladowani przez Żydów (Jan Hyrkan I, władca Judei, pobił Samarytan i zburzył w 128 przed Chr. ich świątynię), również w okresie rzymsko-bizantyjskim, szczególnie za panowania cesarza Justyniana I. Wielokrotnie podejmowali próby powstań, kończące się klęskami i rzeziami (zwłaszcza powstanie w latach 529-530, które wybuchło po zniesieniu przez Justyniana autonomii Samarii).
(za: Gość Niedzielny Nr 18/2002)